Od raka prostate godišnje oboli 3.000 muškaraca u Srbiji Iako je rašireno mišljenje da je ovo bolest starijih ljudi, podaci pokazuju da više od polovine obolelih čine mlađi od 50 godina.
Rak prostate je trenutno najčešće maligno oboljenje kod muškaraca u Evropi i SAD. U Srbiji se bolest godišnje dijagnostikuje kod više od 3.000 muškaraca. Dosadašnje iskustvo je pokazalo da se s produženjem životnog veka i poboljšanjem dijagnostičkih procedura otkriva sve veći broj bolesnika s ranim stadijumom bolesti. I pored velike učestalosti tumori prostate nisu uzroci najvećeg broja smrtnih ishoda od maligniteta.
Kako ističe dr Nada Babović, naučni saradnik i medikalni onkolog Instituta za onkologiju i radiologiju Srbije, iako je rašireno mišljenje da je ovo bolest starijih muškaraca, najnoviji podaci ukazuju na to da je više od polovine obolelih mlađe od 50 godina.
– Prostata je žlezdano-mišićni organ koji ima sekretornu i hormonsku funkciju. Sekret prostate je deo semene tečnosti i sadrži protein poznat kao antigen specifičan za prostatu (PSA), koji je vrlo važan za ranu dijagnostiku i lečenje karcinoma. Funkcija prostate je pod direktnim uticajem polnog hormona testosterona. U početnom stadijumu bolesti tumor prostate može da protiče bez simptoma, ali vremenom, tokom rasta tumora i njegovog širenja, javljaju se noćno i učestalo mokrenje, krv u mokraći ili semenoj tečnosti, a zatim i bolovi lokalno i udaljeno, najčešće u kostima. U uznapredovalom stadijumu oboljenja, u kojem se maligne ćelije putem limfe ili krvi šire u regionalne limfne čvorove ili kosti, pluća, jetru i druge organe, mogu se javiti različite komplikacije, u zavisnosti od zahvaćene regije – pojašnjava dr Babović.
Danas se rak prostate otkriva kod muškaraca uglavnom u sklopu rutinskih sistematskih pregleda oko 50. godine. Određen broj slučajeva dijagnostikuje se kod bolesnika koji imaju tegobe s mokrenjem, a retko kod onih koji već imaju simptome uznapredovale, metastatske bolesti. Zato dr Babović savetuje obavezni sistematski pregled jednom godišnje za muškarce oko 50. godine koji čine urološki pregled, takozvani rektalni tuše, analizu PSA i ultrazvuk prostate. Kod osoba koje su imale u porodici obolele od ove bolesti preporučuju se odlasci na preglede već posle 40. godine. Ukoliko se kod pacijenta postavi dijagnoza karcinoma prostate, biopsijom prostate s histopatološkim pregledom patologa, mora se odrediti stadijum bolesti kako bi se znalo da li je tumor lokalizovan samo u prostati, da li ga ima i u regionalnim limfnim čvorovima ili se već proširio i na udaljene organe (metastatski stadijum).
– Stepen kliničke uznapredovalosti bolesti određuje se magnetnom rezonancom male karlice, skenerom abdomena, radiografijom pluća i scintigrafijom skeleta. Ako se nakon učinjenih pregleda potvrdi da je bolest lokalizovana samo u prostati, zlatni standard u terapijskom pristupu je operacija prostate ili radikalna prostatektomija. Ukoliko je bolest proširena i na okolne limfne čvorove, primenjuje se zračna terapija sa ili bez prateće hormonske terapije. U metastatskoj fazi bolesti koristi se sistemska terapija, hormonska ili hemioterapija – naglašava dr Babović.
Imperativ moderne onkologije je individualizacija terapije, što znači da se za svakog bolesnika pojedinačno procenjuje koja terapija u kom trenutku njegove bolesti je ona najoptimalnija.
– U toku svoje višegodišnje evolucije karcinom prostate prolazi kroz različite faze, od lokalizovane do metastatske, i upravo u toj fazi bolesti poslednjih godina je učinjen znatan napredak, otkrićem većeg broja novih i efikasnih lekova. Od četrdesetih godina prošlog veka blokada muških polnih hormona bila je krucijalna terapija u lečenju uznapredovalog karcinoma. U početku ona se postizala hirurškom kastracijom, a kasnije i hemijski, hormonskim injekcijama. Ova metoda lečenja poznata je i kao androgen deprivaciona terapija (ADT). Njenom primenom, nažalost, gotovo svi pacijenti vremenom postaju neosetljivi, zbog čega bolest dalje napreduje i pogoršava se – kaže dr Babović.
Naša sagovornica navodi da su velika klinička ispitivanja, ali i svakodnevna klinička praksa nedvosmisleno potvrdili da kombinacija terapije ADT s hemioterapijom ili novom klasom lekova poznatom kao androgen-receptor target lekovi (ARTA) znatno produžava život, odlaže dalje napredovanje bolesti i održava dostojanstven kvalitet života bolesnika. Zbog toga sve evropske i svetske smernice jednoglasno preporučuju primenu ovih kombinacija u svim fazama metastatskog karcinoma prostate. Koja od ovih kombinacija će biti primenjena kod određenog bolesnika zavisi od više faktora, pre svega od specifičnih karakteristika bolesnika, zatim od voluminoznosti bolesti, lokalizacije i veličine metastaza, odgovora i toksičnosti na prethodnu ili planiranu terapiju, i na kraju, od znanja i iskustva lekara kliničara.
– Naravno da je i bolesnicima u Srbiji neophodna inovativna terapija u svim fazama metastatskog karcinoma prostate koja, pored jasno dokazane efikasnosti, istovremeno smanjuje troškove nege i lečenja komplikacija bolesti. Za sada našim pacijentima su ovi lekovi dostupni u kastraciono-rezistentnoj fazi, ali ne i u hormon senzitivnoj fazi bolesti, čime su uskraćeni za uspešno lečenje. Primenom ove moderne terapije ostvaruje se dugogodišnji onkološki cilj, a to je da se metastatski rak prostate prevede u dugotrajnu, hroničnu i stabilnu bolest – istakla je dr Babović i podsetila da se u novembru obeležava Mesec borbe protiv karcinoma prostate pod sloganom „Budi muško – brini o sebi”.
